Sadol bawi i uczy
Było o architektonicznych ekscesach Sowietów, to teraz dla odmiany, pomysły pana z wąsem.

Materiał własny.

Germania - „Stolica Świata"

„Jako stolica świata Berlin powinien być porównywalny tylko ze starożytnym Egiptem, Babilonem i Rzymem! Czym jest Londyn, czym jest Paryż w porównaniu z tym!”
Adolf Hitler


Projekt

W 1933 roku wybory parlamentarne w Republice Weimarskiej wygrywa Narodowo Socjalistyczna Partia Pracy Niemiec pod kierownictwem Adolfa Hitlera, późniejszego Führera Tysiącletniej Rzeszy Niemieckiej. Już 13 marca, tego samego roku utworzono „Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda" ("Ministerstwo Rzeszy ds. Oświaty Ludowej i Propagandy") pod kierunkiem Josepha Goebbelsa (ministra propagandy i oświecenia publicznego w rządzie Adolfa Hitlera, członka ścisłego kierownictwa partii narodowosocjalistycznej, w ostatnich dniach swojego życia kanclerza Rzeszy. Jeden z najbliższych współpracowników oraz doradców Hitlera.) Rozporządzeniem z 2 września 1933 utworzono Izbę Kultury Rzeszy. Siedem izb obejmowało muzykę, teatr, piśmiennictwo, prasę, radio i film oraz sztuki plastyczne. Do izb przyjmowano tylko ludzi o niemieckim obywatelstwie i o „aryjskim” pochodzeniu. Tylko członkom izb pozwolono na uprawianie twórczości.

Plan "Germania"

Zlikwidowany zostaje między innymi Bauhaus, którego architektura była utożsamiana z Republiką Weimarską. Analogicznie jak w Związku Sowieckim, architektura była pośrednikiem ideologicznym, potwierdzającym i sankcjonującym absolutną i niepodważalną dominację partii nazistowskiej i jej niepodzielną władzę. Była też świadectwem autorytetu i potęgi tej władzy. Od teraz uznawano jedynie sztukę służącą głoszonym ideom. Architekci musieli się podporządkować do wymagań nowej władzy, a jeśli nie chcieli tego uczynić, zmuszeni byli opuścić kraj. (Jak np. Ludwig Mies van der Rohe, który z powodu braku zleceń w 1937 roku, opuszcza Niemcy i emigruje do USA) Obok oficjalnej architektury nazistowskiej nie miała prawa istnieć architektura niezależna.

Oficjalna architektura niemieckiego nazizmu była realizowana w uproszczonym stylu neoklasycyzmu, tak więc stanowiła kolejny, świadomie sterowany powrót historyzmu, mającego za zadanie pełnić określoną polityczna rolę. Ponadto, Hitler był zafascynowany architekturą starożytnego Rzymu (Nieprzypadkowo hitlerowskie pozdrowienie: Heil Hitler! - „Chwała Hitlerowi”, ma swoje źródło w powitaniu Rzymskich legionów – „Ave Cesar"). To Vaterland był jedynym krajem, którego dyktator był tak żywo zaangażowany w sprawy architektury. Stalin czy Mussolini - nie interesowali się sztuką, a jeśli nawet, to stopniu bardzo umiarkowanym. Hitler dość dobrze orientował się w sprawach architektury, a co więcej – sam miał ambicje twórcze, co przy braku zdolności miało opłakane skutki. Wizje przeszłego Berlina jako „Stolicy świata” - Welthauptstadt Germania i innych miast, gdyż Führer, umiłował nade wszystko dwie cechy architektury: jej gigantyczne rozmiary i pseudoklasycystyczny styl.

O planie wprowadzenia zmian architektonicznych w Berlinie wspominał Hitler już w „Mein Kampf". Uważał, że miasto powinno obfitować w symbole, "Pomniki Dumy" (niem. „Monumente des Stolzes“), a władze państwowe powinny wkraczać w strefę publiczną za pomocą budynków, które będą podkreślać ich intencje. Uważał, że rzeczą istotną jest planowanie monumentalnej zabudowy, która będzie spełniać propagandowe cele państwa nazistowskiego.

W 1937 roku Albert Speer mianowany przez Hitlera generalnym inspektorem budowlanym stolicy Rzeszy (Generalbauinspektor für die Reichshauptstadt) i na jego zlecenie przygotował plany przebudowy miasta na Wetlhauptstadt Germania. W 1940 roku, po udanej inwazji wojsk niemieckich na Francję, Speer wraz z Hitlerem odwiedza Paryż by omówić plany budowy miasta, które swym rozmachem ma przyćmić rozmachem stolice podbitego kraju.


Makieta osi kompozycyjnej

Układ urbanistyczny nowej stolicy miał się opierać osi północ - południe, która przecinałaby dzisiejszą dzielnicę parlamentarną. Na północy dominowałaby przeznaczona na partyjne wiece Volkshalle - Hala Ludowa (hala zgromadzeń), naśladująca rzymski Panteon o kopule w wysokości 300 metrów. Pod kopułą miało się zmieścić 180 tys. osób. (wg. samego Speera tak duża ilość ludzkich oddechów, spowodowałaby zjawisko powstawania małej chmury deszczowej i związanych z tym opadów wewnątrz obiektu.) Na południu miał stanąć potężny łuk triumfalny, (odpowiednio większy od francuskiego łuku triumfalnego) za nim w dwóch rzędach działa zdobyte przez Wehrmacht na wrogich armiach.


Przekrój poprzeczny


Rzut

Przestrzeń między halą a łukiem wypełniałyby potężne dworce i gmachy rządowe. By móc wyburzyć dużą część berlińskiego centrum, Speer osobiście nadzorował na przełomie październik 1941 – kwiecień 1942, deportację z Berlina 23 tysięcy Żydów, których mieszkania potrzebne były dla przesiedlenie mieszkańców z wyburzanych budynków. Po rozpoczęciu Planu Barbarossa w czerwcu 1941 roku, Hitler spodziewał się całkowitego zwycięstwa w wojnie w 1945 roku. Następnie po ukończeniu wszystkich planów architektonicznych dla Berlina chciał zorganizować Światową Wystawę w Berlinie w 1950 r., a następnie przejść na emeryturę i osiąść w Linzu.


Volkshalle - Kadr z filmu "Vaterland"

Łuk Triumfalny, także kadr z "Vaterland"

[i]Makieta z filmu: "Upadek", w tle Albert Speer

Ostatecznie, w związku z przegraniem przez Hitlerowskie Niemcy wojny, projektu nigdy nie zrealizowano. Albert Speer stanął przed trybunałem w Norymberdze w 1946. Został skazany na 20 lat więzienia.

Jedynym zrealizowanym elementem Welthauptstadt Germania jest tzw. Schwerbelastungskörper. Był to masywny betonowy blok poprzez który planowano sprawdzić szybkość osiadania przyszłych budynków. Założono, że górną granicą osiadania będzie 6 cm, lecz w ciągu trzech lat budowla osiadła o 18 cm. Pomimo tego, Hitler nakazał kontynuowanie prac. Schwerbelastungskörper powstał w miejscu, w którym miał stanąć Łuk Triumfalny i istnieje do dziś


Współczesna wizualizacja


Porównanie wielkości budynków

BONUS:

Polecam oglądać na full screen.

Bibliografia
1.Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy, Janusz L. Dobesz, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1999
2. Wykop.pl
3. Wikipedia: Plan Germania
4. Wikipedia: Albert Speer

Poprzednie tematy:
Pałac Rad
Centralny Teatr Armii Czerwonej w Moskwie